Jak zostać sędzią

Tak samo jak w przypadku innych zawodów prawniczych, również w przypadku sędziego pierwszym etapem na drodze kariery zawodowej jest ukończenie studiów prawniczych, oferowanych przez wszystkie uniwersytety krajowe oraz szkoły niepubliczne. Studia prawnicze są pozbawione specjalizacji i dają absolwentom ogólną wiedzę prawniczą. Dopiero po zakończeniu nauki i uzyskaniu dyplomu można podjąć decyzję o dalszej drodze prawniczej.

Od tego roku zmienione zostały zasady kształcenia przyszłych sędziów â obowiązkowo należy odbyć najpierw aplikację ogólną, a następnie sędziowską. Dopiero wtedy można ubiegać się o pracę w tym zawodzie. Ukończenie aplikacji ogólnej daje także możliwość przystąpienia do aplikacji prokuratorskiej.

Aplikacja ogólna trwa 12 miesięcy

, a warunkiem dostania się na nią jest zdanie egzaminu. Egzamin na aplikanta aplikacji ogólnej ma charakter dwuetapowego konkursu. W pierwszej kolejności należy zdać test jednokrotnego wyboru z wiedzy prawniczej, na co kandydaci mają 240 minut. Osoby, które uzyskają min. 100 punktów zostaną zakwalifikowane do drugiego etapu, podczas którego muszą w formie pisemnej rozwiązać trzy kazusy (z zakresu prawa prywatnego, karnego i publicznego). W 2009 roku koszt egzaminu wynosił 638 zł (50 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę).

Osoby uprawnione do ubiegania się o aplikację ogólną muszą spełniać poniższe warunki:

posiadać obywatelstwo polskie i korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich
posiadać nieposzlakowaną opinię
nie mogą być skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe
nie jest przeciwko nim prowadzone postępowanie karne o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe
mają ukończone wyższe studia prawnicze kraju i uzyskały tytuł zawodowy magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Polsce
zdały z wynikiem pozytywnym egzamin wstępny na aplikację ogólną i znalazły się na liście kwalifikacyjnej w zaplanowanym limicie wolnych miejsc na aplikację

Przystępując do egzaminu należy dostarczyć :

wniosek o dopuszczenie do konkursu
ankietę personalną
życiorys
oryginał lub odpis dyplomu ukończenia studiów prawniczych i uzyskania tytułu zawodowego magistra lub zaświadczenie o zdanym egzaminie magisterskim (w przypadku studiów zagranicznych wymagane są dokumenty poświadczające ukończenie studiów uznawanych w Polsce)
oryginał dowodu uiszczenia opłaty egzaminacyjnej
informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego, opatrzoną datą nie wcześniejszą niż dwa miesiące przed dniem jej złożenia
oświadczenie zgłaszającego, iż nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe
kopię dowodu osobistego
trzy zdjęcia zgodne z wymaganiami obowiązującymi przy wydawaniu dowodów osobistych

Od osób, które w momencie złożenia podania o przystąpienie do konkursu nie uzyskały jeszcze tytułu magistra, mają obowiązek na 14 dni przed rozpoczęciem egzaminu dostarczyć odpis dyplomu lub zaświadczenie o zdaniu egzaminu magisterskiego.

Aplikanci aplikacji ogólnej biorą udział w zajęciach odbywających się w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie oraz w wyznaczonych miejscach praktyk.

Podczas trwania aplikacji, aplikanci mogą pracować tylko i wyłącznie na stanowiskach dydaktycznych i naukowych, mają jednak możliwość otrzymywania stypendium (przewidziane dla każdego aplikanta) w wysokości 3176 zł brutto. Uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich sprawdzianów i praktyk jest równoznaczne z ukończeniem aplikacji ogólnej. Już na tym etapie zyskuje się możliwość pracy na stanowisku referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora.

Kandydat na sędziego na podstawie ukończonej aplikacji ogólnej

może się ubiegać o przyjęcie na aplikację sędziowską. Minister Sprawiedliwości co roku ustala liczbę miejsc na poszczególnych aplikacjach.

Ubiegając się o przyjęcie na aplikację sędziowską należy przedstawić wniosek o przyjęcie na aplikację do Dyrektora KSSiP wraz z zaświadczeniem lekarskim orzekającym zdolność wykonywania zawodu sędziego.

O przyjęciu na aplikację specjalizacyjną decyduje kolejność kandydatów na liście klasyfikacyjnej, tworzonej na podstawie punktów uzyskanych przez cały okres trwania aplikacji ogólnej. Kandydaci mogą ubiegać się o przyjęcie na aplikację sędziowską w ciągu trzech lat od ukończenia aplikacji ogólnej.

Według nowego modelu kształcenia aplikacja sędziowska ma trwać 54 miesiące (4,5 roku),

z czego przez pierwsze 30 miesięcy aplikanci będą brać udział w zajęciach i praktykach odbywających się w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, natomiast przez kolejne 24 miesiące będą odbywać staż na stanowisku asystenta sędziego (zatrudnienie na podstawie umowy o pracę na czas określony), a następnie referendarza sądowego (zatrudnienie na czas nieokreślony).

Podczas trwania aplikacji każdemu aplikantowi zostanie przydzielony patron-koordynator, nadzorujący przebieg praktyk i służący pomocą merytoryczną oraz dodatkowo będzie wyznaczony patron danej praktyki. Do niego będzie należało zapoznanie aplikanta z jego obowiązkami, zaś po zakończeniu praktyki będzie przedstawiał patronowi-koordynatorowi ocenę aplikanta wraz z opinią. Na tej podstawie patron-koordynator będzie tworzył końcową ocenę przebiegu aplikacji sędziowskiej przez aplikanta.

Po zakończeniu pierwszego etapu aplikacji, w 30 miesiącu, aplikant będzie zdawał egzamin zawodowy. Warunkiem dopuszczenia do niego będzie pozytywne zaliczenie dotychczasowych sprawdzianów i praktyk. Egzamin sędziowski będzie składać się z części pisemnej (zadania praktyczne) oraz ustnej (kazusy). Aplikanci, którzy uzyskają negatywny wynik z egzaminu lub nie przystąpią do niego, będą mogli w ciągu 18 miesięcy przystąpić do niego raz jeszcze.

W wypadku pozytywnego zaliczenia egzaminu, aplikant zostanie skierowany na okres 24 miesięcy do pracy na stanowisku asystenta sędziego i referendarza sądowego. Po zakończeniu stażu, w ciągu 14 dni aplikant otrzyma dyplom, poświadczający uzyskanie przez niego prawa do wykonywania zawodu sędziego.

Osoby, które zdały egzamin sędziowski

oraz osoby, które przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu zatrudnione były na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego lub asystenta sędziego mogą ubiegać się złożenie egzaminu zawodowego na adwokata, bez konieczności odbywania aplikacji adwokackiej.

Dodatkowo osoby, które zajmowały stanowisko sędziego mogą ubiegać się o wpis na listę adwokacką bez konieczności odbywania aplikacji adwokackiej i zdawania egzaminu adwokackiego. Dotyczy to również osób, które po dniu 1 stycznia 1991 r. zdały egzamin sędziowski oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat zajmowały stanowisko asesora sądowego, referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego lub asystenta sędziego. Obejmuje to także osoby posiadające stopień naukowy doktora nauk prawnych, które w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat sprawowały powyższe funkcje.